Beşiktaş Jimnastik Kulübü: Türk Futbolunun Efsanevi Kulübü
Beşiktaş Jimnastik Kulübü, 1903 yılında kurulan ve Türk futbolunun en köklü kulüplerinden biri olan Beşiktaş, Süper Lig'deki en başarılı takımlardan biridir. Kulüp, 1911 yılında futbol şubesini kurarak profesyonel futbol hayatına adım atmıştır. Beşiktaş, Türk futbolunun tarihi açısından büyük öneme sahip olup, kazandığı 16 Süper Lig şampiyonluğu, 11 Türkiye Kupası ve 10 Süper Kupa ile dikkat çekmektedir. Kulüp, ayrıca 1956-57 ve 1957-58 sezonlarında Federasyon Kupası'nı kazanarak, bu başarılarıyla Süper Lig şampiyonluklarına birer ek yıldız daha kazandırmıştır.
Beşiktaş, 2012-13 sezonuna kadar maçlarını 32.086 kapasiteli İnönü Stadyumu'nda oynamıştır. 2012 yılından itibaren yeni stadyum yapımına başlanmış ve Vodafone Park, kulübün yeni evi olmuştur. Ayrıca Beşiktaş, armasında ay-yıldız taşıma izni verilen 28 Türk kulübünden biri olarak özel bir konuma sahiptir.
Tarihi başarıları ve geniş taraftar kitlesiyle Beşiktaş, sadece Türkiye'nin değil, dünya futbolunun önemli kulüplerinden biri olarak kabul edilmektedir. 1986-87 sezonunda Şampiyon Kulüpler Kupası'nda çeyrek finale çıkarak tarihindeki en iyi uluslararası derecesini elde etmiştir.
Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün Tarihi: Kuruluşundan Profesyonelliğe
Beşiktaş Jimnastik Kulübü, 1903 yılında kurularak Türk sporunun köklü geçmişine adım atmıştır. Ancak futbol şubesinin tarihi 1911 yılına kadar uzanır. Başlangıçta, kulüp faaliyetlerinde jimnastik ön planda olsa da 1910'ların sonlarına doğru futbol, kulübün öncelikli spor dalı haline gelmiştir. 1911 yılında Şeref Bey'in önderliğinde futbol şubesinin kurulmasıyla Beşiktaş futbolculuk tarihinde önemli bir döneme girmiştir.
1911-1919: Futbolun Başlangıcı ve İlk Yıllar
İlk futbol takımı, kulüp üyelerinin katkılarıyla kuruldu ve hızla futbol, Beşiktaş'ta birincil spor dalı olmaya başladı. Ancak, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı nedeniyle kulübün spor faaliyetleri sekteye uğramıştır. Savaşın sona ermesinin ardından futbol şubesi yeniden toparlanmaya başlamış ve 1919’da, Beşiktaş İstanbul Türk İdman Birliği Ligi'nde şampiyon olmuştur.
1923-1956: Ezeli Rekabetin Başlangıcı ve İstanbul Şampiyonlukları
Beşiktaş, İstanbul Ligi'nde önemli başarılar elde etti ve 1924'teki ilk İstanbul şampiyonluğuyla adını duyurdu. Aynı yıl, Beşiktaş-Galatasaray derbisinin ilk maçı oynandı ve bu tarihi an, iki kulüp arasındaki ezeli rekabetin başlangıcını simgeliyor. 1930'lar ve 1940'larda Beşiktaş, İstanbul Ligi'nde üst üste şampiyonluklar kazanarak Türk futbolunun zirvesine yerleşti. Bu dönemde Beşiktaş, "Yenilmez Armada" olarak adlandırıldı.
1950'ler: Profesyonellik Dönemi ve Şampiyonluklar
1950'lerde Türk futbolunun profesyonelleşmesi ile birlikte Beşiktaş, İstanbul Profesyonel Ligi'nde de başarılı performans sergiledi. 1951 yılında kurulan İstanbul Profesyonel Ligi'nin ilk şampiyonluğu Beşiktaş'a ait oldu. Bu dönemde kulüp, önemli futbolcularıyla zirveye ulaşarak, futbol tarihindeki en parlak yıllarından birini yaşadı.
Beşiktaş, bu yıllarda futbol altyapısını güçlendirdi ve İstanbul Ligi’nin son şampiyonluklarını kazandı. Bu başarılar, kulübün tarihindeki en büyük adımlarından biri oldu. Ancak 1959'da profesyonel futbolun gelişmesiyle birlikte Beşiktaş, şampiyonluk yarışından uzaklaştı.
Beşiktaş’ın Millî Lig Başarıları ve Türkiye Şampiyonlukları
Beşiktaş, Türk futbolunun köklü kulüplerinden biri olarak yerel liglerin yanı sıra millî organizasyonlarda da önemli başarılar elde etmiştir. Türkiye futbolunun gelişiminde öncü rol oynayan Beşiktaş, 1924'te Eskişehir'de düzenlenen Türkiye Futbol Şampiyonası'nda ilk kez yurt çapında mücadele etmiştir. Bu turnuvada yarı finale yükselen Beşiktaş, o yılın şampiyonu Harbiye Talimgâh’a 2-0 yenilerek elenmiş ancak üçüncülük maçında Turan Sanatkârân Gücü'nü yenerek Türkiye üçüncüsü olmuştur.
Beşiktaş, Türkiye Futbol Şampiyonası'ndaki ilk şampiyonluğunu 1934 yılında Altay'ı 3-1 yenerek kazandı. Ancak 1951 yılına gelindiğinde, profesyonel liglerin kurulmasıyla birlikte bu turnuva, amatör takımların katıldığı bir organizasyona dönüştü. 1951'de, İstanbul birincisi olarak katılan Beşiktaş, Adana Demirspor ve Altay’ı yenerek finalde Gençlerbirliği'ne karşı oynadığı maçı 3-0 hükmen kazanarak ikinci şampiyonluğunu elde etti.
Millî Küme Başarıları
Millî Küme, 1936-37 sezonundan itibaren organize edilmeye başlandı. Bu organizasyon, İstanbul’un dışında da önemli bir futbol etkinliği haline gelerek kulüplerin rekabetine sahne oldu. Beşiktaş, Millî Küme'deki ilk şampiyonluğunu 1940-41 sezonunda namağlup kazanarak tarihine altın harflerle yazdırdı. Ardından 1943-44 sezonunda ikinci şampiyonluğunu elde etti. 1946-47 sezonunda ise adı "Millî Eğitim Kupası" olarak değiştirilen ligde Beşiktaş, üçüncü kez şampiyonluk yaşadı.
1941 Millî Küme Şampiyon Kadrosu:
Mehmet Ali Tanman, Yavuz Üreten, Hüsnü Savman, Rıfat Atakanı, Halil Köksalan, Feyzi Uman, Hüseyin Saygun, Ahmet, Memduh Ün, Yani Sasupulos, Sabri Gençsoy, Hakkı Yeten, Şakir Uluatlı, Şeref Görkey, Şükrü Gülesin, İbrahim Tusder, Eşref Bilgiç, Hayri.
1944 Millî Küme Şampiyon Kadrosu:
Faruk, Saim Sarper, Rıfat Atakanı, Yani Sasopulos, Yavuz Üreten, Baki, Cahit, Ömer Doğan, Hüseyin Saygun, Ali, Nuri Sangar, Vecdi Çapa, Hakkı Yeten, Kemal Gülçelik, Şeref Görkey, Eşref Özmenç, İbrahim Tusder, Dursun.
1947 Millî Küme Şampiyon Kadrosu:
Etem, Yavuz, Vedii Tosuncuk, Saim Sarper, Ömer Doğan, Necdet, Tanaş Çaçi, Sabri Gençsoy, Hakkı Yeten, Şevket Yorulmaz, Hikmet, Şükrü Gülesin, Hayati, Süleyman, Kemal Gülçelik, Süreyya Görkey, Şeref Görkey, Faruk Sağnak, İsmet.
Beşiktaş'ın 1956-1987 Dönemi: Federasyon Kupası, Avrupa Maçları ve Profesyonel Liglerdeki Başarılar
1956-1958: Federasyon Kupası ve İlk Avrupa Maçları 1956-57 sezonunda Türkiye Futbol Federasyonu, Şampiyon Kulüpler Kupası'nda Türkiye’yi temsil etmek için Federasyon Kupası’nı başlattı. Beşiktaş, üç ön eleme maçını kazanarak İstanbul'u Galatasaray ile temsil etti. 1957-58 sezonunda Beşiktaş, ligin ilk sezonunda 10 maçta 8 galibiyet, 1 beraberlik ve 1 mağlubiyetle şampiyon oldu ve 1957-58 Şampiyon Kulüpler Kupası’nda Türkiye’yi temsil etme hakkı kazandı. Ancak, federasyonun Beşiktaş’ın adını göndermeyi unutması nedeniyle temsil hakkını kaybetti.
Beşiktaş, 1957-58 sezonunda şampiyonluk kazanarak 1958-59 Şampiyon Kulüpler Kupası'na katılma hakkı elde etti. İlk turda Olimpiakos'u hükmen yenen Beşiktaş, bir sonraki turda Real Madrid ile eşleşti. İlk maçta 2-0 kaybeden Beşiktaş, ikinci maçta 1-1 berabere kalarak turnuvaya veda etti.
Federasyon Kupası Şampiyonlukları Tartışması Beşiktaş’ın kazandığı iki Federasyon Kupası şampiyonluğunun şampiyonluk sayılıp sayılmayacağı uzun süre tartışma konusu oldu. Cenk Koray’ın girişimleri sonuçsuz kaldı, ancak 2001'de Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) 5 şampiyonluğa 1 yıldız takma hakkı uygulaması başlattığında Beşiktaş, UEFA'ya başvurarak o yıllarda federasyonun "şampiyon" unvanı verdiğini belgeledi. 2002'de yapılan açıklamayla, Federasyon Kupası'nın lig olarak kabul edilmemesi ancak şampiyonlukların geçerli olduğu kabul edildi.
1959-1987: Profesyonel Ligler ve Dönemin Başarıları 1959 yılında Millî Lig’in sona ermesiyle profesyonel Türkiye 1. Ligi kuruldu. Beşiktaş, 1959-60 sezonunda Andrea Kutik yönetiminde şampiyon oldu. Ardından birkaç sezon boyunca şampiyonluk ve ikincilikle geçirdiği dönemin ardından, 1965-66 ve 1966-67 sezonlarında Yugoslav teknik direktör Ljubiša Spajić ile şampiyonluk yaşadı.
1960'ların sonları ve 1970'ler, Beşiktaş için zorlu bir dönem oldu. Ligde düşük sıralarda yer aldı ve en kötü derecesi olan 11. sırayı iki kez elde etti. Bu dönemde, Beşiktaş’ın kazandığı Türkiye Kupası, Başbakanlık Kupası ve Cumhurbaşkanlığı Kupası, kulübün teselli kaynağı oldu.
1980'lerdeki Yükseliş: 1984-1987 Dönemi 1984-85 sezonunda Beşiktaş, averajla Fenerbahçe'ye kaybetti. Ancak 1985-86 sezonunda, Beşiktaş son hafta Galatasaray’la aynı puanda ama daha iyi averajla şampiyon oldu. Bu şampiyonluk, kulüp tarihindeki önemli anlardan biriydi.
Şampiyonluğun ardından, Beşiktaş 1986-87 Şampiyon Kulüpler Kupası’na katıldı. İlk turda Arnavut takımı Dinamo Tiranë'yi eleyen Beşiktaş, Kıbrıs takımı APOEL ile oynayacağı maçlardan önce rakibinin maça çıkmaması sonucu çeyrek finale yükseldi. Çeyrek finalde Dinamo Kyiv'e 5-0 ve 2-0’lık skorlarla elenen Beşiktaş, Şampiyon Kulüpler Kupası tarihindeki en iyi derecesine imza attı.
Donanma Kupası 1980'lerde Beşiktaş, Donanma Kupası’na da katıldı. İlk kez 1982 Şubat ayında düzenlenen kupada Beşiktaş üçüncü oldu. İkinci kez 1985'te düzenlenen kupada averajla kaybetti. Ancak, 1986 yılında düzenlenen son Donanma Kupası’nı kazanarak tarihe geçti.
1987-1993: Gordon Milne Dönemi
Süleyman Seba'nın, kariyerinde Liverpool'da top koşturmuş olan Gordon Milne'i teknik direktör olarak göreve getirmesi, Beşiktaş’ın 1987-1993 yılları arasındaki başarılı döneminin başlangıcı oldu. Milne, Fulya Tesisleri'ndeki eksiklikleri düzelterek, takımın şablonunu oluşturma konusunda büyük bir çaba harcadı. İlk iki sezonda ikinci olan Beşiktaş, 1989-90 sezonunda şampiyonluk yaşayarak başarıya ulaşmayı başardı. Bu dönemde kazanılan Türkiye Kupası, 10-0'lık Adana Demirspor galibiyeti ve Fenerbahçe'ye karşı 5-1'lik galibiyet Beşiktaş taraftarları tarafından unutulmaz anlar olarak hatırlanır.
Milne'nin yönetimindeki Beşiktaş, 1990-91 sezonunu da şampiyon olarak tamamladı ve 1991-92 sezonunda Süper Lig’de namağlup şampiyon olan ilk ve tek takım oldu. Bu dönemde 2 Cumhurbaşkanlığı Kupası, 1 Başbakanlık Kupası ve 4 TSYD Kupası kazanıldı. Ancak, teknik direktörün yurt dışında aldığı kötü sonuçlar ve yabancı transferlerinde yaşanan sıkıntılar, Milne'nin 1993-94 sezonu ortasında görevinden ayrılmasına yol açtı.
1990'lar: Christoph Daum Dönemi ve İkincilikler
Beşiktaş, 1993-94 sezonu başında Alman teknik direktör Christoph Daum'u göreve getirdi. Daum’un ilk yılında Beşiktaş, Türkiye Kupası ve Cumhurbaşkanlığı Kupası’nı kazandı, 1994-95 sezonunda ise 11. şampiyonluğunu yaşadı. Daum'un liderliğindeki Beşiktaş, 1995-96 sezonunda Şampiyonlar Ligi'nde başarılı olamayınca, ligde de zayıf bir performans gösterdi ve sezon sonunda görevinden ayrıldı.
1996-2000 yılları arasında, Galatasaray’ın dört şampiyonluğundan üçünün en büyük rakibi Beşiktaş oldu ve ikinciliği elde etti. 1997-98 sezonunda, John Benjamin Toshack yönetimindeki Beşiktaş, UEFA Şampiyonlar Ligi’ne katılarak tarihindeki ilk Şampiyonlar Ligi deneyimini yaşadı.
2000'ler: 100. Yıl Şampiyonluğu ve Yıldırım Demirören Dönemi
2000-01 sezonunda, Beşiktaş UEFA Şampiyonlar Ligi'ne katılmak için elemeleri geçti. Ancak, zorluklarla karşılaştı ve Avrupa’da sonuncu oldu. 2002-03 sezonu, Beşiktaş’ın 100. yılıydı ve teknik direktör Mircea Lucescu yönetiminde Süper Lig şampiyonluğu kazandı. Aynı sezon, UEFA Kupası'nda çeyrek finale çıkarak Avrupa’daki önemli başarılardan birine imza attılar.
Yıldırım Demirören’in başkanlığında 2004-05 sezonunda, Beşiktaş’ın başına eski Real Madrid teknik direktörü Vicente del Bosque getirildi. Ancak, takım ligde dördüncülükle yetindi ve birçok teknik direktör değişikliği yaşandı. 2006 ve 2007'de Jean Tigana ile Türkiye Kupası ve Süper Kupa kazanan Beşiktaş, 2007-08 sezonunda UEFA Şampiyonlar Ligi'ne katılsa da, Liverpool ve Metalist karşısında yaşadığı ağır mağlubiyetler, teknik direktör Ertuğrul Sağlam'ın görevine son verilmesine sebep oldu.
2010'lar: Avrupa’dan Men, 'Feda' Sezonu, Şampiyonluklar
2010-11 sezonunda Beşiktaş, ünlü futbolcular Ricardo Quaresma, Guti, Simão, Hugo Almeida ve Fernandes’i transfer etti. Teknik direktör Bernd Schuster yönetimindeki takım, kötü sonuçlar alarak istikrar sağlayamadı ve Schuster istifa etti. Tayfur Havutçu, 2011'de Beşiktaş'a Türkiye Kupası kazandırırken, ardından Metris Cezaevi’ne gönderilen Havutçu yerine Carlos Carvalhal getirildi.
2012 yılında Yıldırım Demirören’in Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) başkanlığına seçilmesinin ardından Beşiktaş büyük maddi sıkıntılar yaşamaya başladı. 2012-13 sezonunda UEFA, kulübü finansal problemler nedeniyle Avrupa'dan men etti. Fikret Orman’ın başkanlığındaki yeni yönetim, "Feda" sezonu olarak bilinen dönemde altyapıdan genç oyuncuları ve bedelsiz futbolcuları kadroya kattı.
2014-15 sezonunda, Avrupa cezası biten Beşiktaş, UEFA Avrupa Ligi’nde başarılı bir yolculuk yaparak son 16’ya kaldı. Ligde ise zirve mücadelesine devam etti ancak sezonu bir kez daha üçüncü sırada tamamladı.
2020'ler: Yeni Stat, Yükseliş ve Avrupa Başarısı
Beşiktaş, 2013'te İnönü Stadı'nı yıkarak yerine Vodafone Arena'yı inşa etti. Yeni stadyum, 2016 yılında açıldı ve ilk maçını Bursaspor'a karşı 3-2 kazanarak tamamladı. Beşiktaş, 2016-17 sezonunda Süper Lig şampiyonluğunu kazanarak, 15 yıl aradan sonra yeniden zirveye çıktı.
Beşiktaş, son yıllarda Avrupa'da başarılı performanslar sergileyerek, UEFA Avrupa Ligi'nde son 16'ya kalma başarısı gösterdi. Takım, güçlü bir kadro ile hem yerel hem de uluslararası arenada büyük başarılar elde etti.
Şenol Güneş Dönemi (2015-2019)
Beşiktaş, 2015-16 sezonu öncesinde Şenol Güneş'i takımın başına getirerek büyük bir atılım yaptı. Bu dönemde takım, Mario Gomez ve Ricardo Quaresma gibi önemli isimlerle güçlendirildi ve 2015-16 sezonunu şampiyon olarak tamamladı. Beşiktaş, uzun yıllar sonra iki kez üst üste şampiyonluk yaşamayı başardı.
2016-17 sezonunda Mario Gomez ve Jose Sosa'nın yerine kiralık oyuncular Talisca ve Vincent Aboubakar geldi. Beşiktaş, hem ligde hem de Avrupa'da başarılı performanslar sergileyerek, UEFA Avrupa Ligi'nde çeyrek finale yükseldi. Şampiyonlar Ligi'nde ise namağlup bir şekilde grup aşamasını tamamlayarak önemli bir başarıya imza attı.
2017-18 sezonunda Beşiktaş, Pepe, Negredo ve Lens gibi önemli transferler yaptı ve UEFA Şampiyonlar Ligi'nde birinci sırada gruptan çıkarak tarihindeki en iyi grup aşaması performansını sergiledi. Ancak Bayern Münih'e 8-1'lik ağır bir mağlubiyetle elendi.
Sergen Yalçın Dönemi ve 2020-2024 Yılları
2020-21 sezonuna Sergen Yalçın yönetiminde başlayan Beşiktaş, 42 haftalık maratonda topladığı 84 puanla şampiyon oldu ve Türkiye Kupası'nı kazanarak çifte kupa kazandı. Bu başarı, kulüp tarihindeki önemli anlardan biriydi.
2021-22 sezonunda Beşiktaş, transferde Alex Teixeira, Batshuayi ve Pjanic gibi isimleri kadrosuna kattı. Ancak, UEFA Şampiyonlar Ligi'nde grup aşamasında başarısız oldular ve ligde de istenen performansı gösteremediler. 2021-22 sezonunda Sergen Yalçın'ın istifasının ardından, teknik direktörlük görevine Önder Karaveli ve sonrasında Valérien Ismaël getirildi.
2022-23 sezonu, Beşiktaş için daha zorlu geçti ve kulüp, ligde beklenen başarıyı elde edemedi. Şenol Güneş'in geri dönmesi ile Beşiktaş, 3. sırayı alarak UEFA Avrupa Konferans Ligi'ne katılmaya hak kazandı.
2023-24 Sezonu ve Rıza Çalımbay Dönemi
2023-24 sezonuna Şenol Güneş'in yerine Rıza Çalımbay getirildi. Ancak, sezon başından itibaren kulüp istenilen başarıyı gösteremedi ve sonrasında teknik direktör değişikliklerine gidildi. Beşiktaş, 2024 Türkiye Kupası'nı kazanarak önemli bir başarıya imza atsa da, ligdeki kötü gidişat devam etti.
Kara Kartallar ve Beşiktaş Efsanesi
Mehmet Galin, Beşiktaş'ın sembolü olan Kara Kartal'ı kulübe kazandıran isimlerden biridir. 1941'de Beşiktaş'ın Siyah-Beyaz renklere olan tutkusunu simgeleyen "Kara Kartal" lakabı, Beşiktaş taraftarları arasında popülerleşmiştir. Galin'in Şeref Stadı'nın deniz tarafında yaşadığı kulübesi, Beşiktaş'ın tarihinin önemli bir parçası haline gelmiştir.
Beşiktaş ve Milli Takım
Beşiktaş, Türkiye millî futbol takımı için pek çok futbolcu yetiştirmiştir. 1924'te ilk kez millî takıma futbolcu veren kulüp, 1954 FIFA Dünya Kupası'na katılan kadrosunda Beşiktaşlı futbolculara yer vermiştir. 2002 FIFA Dünya Kupası'nda Tayfur Havutçu ve İlhan Mansız gibi oyuncular da Türkiye'nin başarısına katkı sağlamıştır. Beşiktaş, 2016 Euro Şampiyonası'nda Cenk Tosun ve Olcay Şahan gibi isimlerle millî takıma katkı sağlamıştır.
Beşiktaş’ın Yabancı Futbolcuları ve Dünya Kupası Katılımları
Beşiktaş, sadece Türk futboluna değil, dünya futboluna da katkı sağlamıştır. 1998, 2002, 2010, 2014 ve 2018 Dünya Kupası'na katılan yabancı futbolcuları, Beşiktaş forması giyerek ülkelerini temsil etmiştir. Ricardo Quaresma, Pepe, Domagoj Vida gibi oyuncular, Beşiktaş'ta forma giyerken uluslararası turnuvalarda büyük başarılar elde etmiştir.
Beşiktaş’ın Avrupa Macerası
Beşiktaş, Avrupa'da pek çok önemli başarıya imza atmıştır. Kulüp, UEFA Avrupa Ligi ve UEFA Konferans Ligi'nde Türkiye'yi temsil etmiş ve bu arenada önemli başarılar elde etmiştir. Beşiktaş, Şampiyonlar Ligi'nde de önemli bir yer edinmiştir.
Beşiktaş'ın kazandığı tüm şampiyonluklar
Lig | Şampiyonluk Sayısı | İkincilik Sayısı | Kazanılan Yıllar |
---|---|---|---|
Süper Lig | 14 | 14 | 1960, 1966, 1967, 1982, 1986, 1990, 1991, 1992, 1995, 2003, 2009, 2016, 2017, 2021 |
Millî Küme | 3 | 3 | 1941, 1944, 1947 |
Türkiye Futbol Birinciliği | 2 | 4 | 1934, 1951 |
Federasyon Kupası | 2 | - | 1957, 1958 |
Toplam | 21 | 21 |